چکیده:گونه‌شناسی تفسیر در حوزه تمدن اسلا‌می همواره مورد توجه پژوهشگران و محققان اسلا‌می و حتی مستشرقین بوده است. بررسی غالب در این باب، استوار بر تفکیکات تاریخی و تقسیم بندیهای موضوعی می‌باشد. رنجوری آشکار تحقیقات بعمل آمده در این نوع بررسیها، عدم تتبع در أسباب شکل گیری روشهای تفسیری، سرچشمه های پیدایی، تمایزات اسلوبی، تفاوتهای رویکردی و بالا‌خره عناصر بنیادین شیوه تفسیری است. علل پیدایش مناهج گوناگون تفسیر کدام است؟ آیا می‌توان مکاتب فکری موجود در هر دوره را مبنای نوع توجه به فهم و خوانش ویژه آیات وحی دانست؟ آیا نوع آیات قرآن و تنوع رهیافتهای معنایی واژگان به رویکردهای فهمی گوناگون مؤدی شد؟ آیا میل و دغدغه مفسران مختلف، استواری بخشیدن و استحکام مبانی مشرب فکری شان با اعتبارپذیری از قرآن و آیات مرتبط جهت اخذ مشروعیت مضاعف بود؟ یا اینکه غنای زبان قرآن و سرشت رمزی و اسرارانگیز آیات سرچشمه نخستین و سبب اصلی پیدایی روشهایی گوناگون از تفسیر شده است؟تفسیر عرفانی در میان شیوه هایی دیگر تفسیری، پیوندی نیرومند با پرسشهای باز آمده داشته و با ابتناء این رویکرد بر پرسش پایانی می‌توان با فرضیه ای نو به تتبع در ماهیت، حقیقت، عناصر، علل پیدایی و بنیادهای تفسیر عرفانی دست زد.
