نظریه «اعتباریات»، یک ابداع نظری و ابتکاری معرفتشناسانه است که با رویکرد روانشناسی - معرفتشناختی تدوین شدهاست. علامهطباطبائی اعتباریات را افکار عملی و اجتماعی انسان بر میشمارد که آدمی به کمک عوامل احساسی میکوشد تا میان دو جهان حقیقی، وساطت بر قرار سازد. علامهطباطبائی بهمثابه ...
ملاصدرا به اتفاق آراء، تأثیرگذارترین فیلسوف در سنت فلسفۀ اسلامی چهار قرن اخیر است. فلسفۀ ملاصدرا براساس وجود به مثابه یگانه عنصر حقیقی، تقدم وجود، تراکم وجود، و سرانجام حرکت متعالی یا جوهری وجود بنا گشته است. ملاصدرا تقدم وجود را اصل اساسی هستی قرار ...
گرچه شهرت چنان است که مسئله معناداری زبان، گزارهها و مدعیات دینی از دهه بیست سده بیستم مطرح گردید لیکن بررسی نزاعهای متفکران و مکاتب الهیاتی و فلسفی نشان میدهد که این مناقشه یکی از موضوعات مهم و تأثیرگذار در تاریخ تأملات فلسفی- دینی به ...
ارزیابی موضوع تجرد و بقای نفس انسانی توسط سه فیلسوف نامدار به نامهای، ارسطو (۳۸۴-۳۲۲ ق.م)، ابن سینا (۳۷۰-۴۲۸ه.ق) و ابن رشد(۵۹۵-۵۲۰ه.ق)، مسئلۀ این مقاله را شکل میدهد. تعارض و ابهاماتی که در برخی از آراء ارسطو در حوزه نفس دیده می شود، منشأ اختلاف ...
مسئلۀ شر، آن گونه که در اندیشۀ مطهری و سوئینبرن مطرح شده، یکی از معضلات مهم و در عین حال پیچیده در بحث باور به خدا و غایتمندی جهان است. هر دو فیلسوف از منظر عدل به مثابه مهمترین صفت الهی بدان نگریسته و با ...
مسالهی شر یکی از مهمترین مباحث در حوزهی فلسفهی دین است، تا حدی که برخی این مساله را پایگاه و پناهگاه الحاد نامیدهاند. نوشتار حاضر میکوشد با استناد به متون اصلی، روایتی خاص از مساله احتمالاتی شر را مطابق با تقریر وسلی سمون به دقت ...
تمثیلهای عرفانی و مکتوبات سینوی، با رویکرد اشراقی به تبیین معنویت میپردازند و به ما تعلیم میدهند که ادبیات بکار رفته در آنها صرفاً انتزاعی نیست. ایده پنهان در تمثیل عرفانی متعلق به ادراکات باطنی است، بنابرین ذهن را از سطح ادراک عقلی فراتر میبرد ...
عقلانیت باور دینی یکی از مهمترین مباحث فلسفۀ دین است که پنج رویکرد معرفتشناسانۀ متفاوت را در بر میگیرد. تا همین اواخر، دلیلگرایی رویکرد غالب در حوزۀ عقلانیت باورهای دینی بود و نماد عقلگرایی حداکثری بهشمار میرفت. اما معرفتشناسی اصلاحشده مکتب نوظهوری است که در ...
دغدغه معنا بخشیدن به زندگی برخاسته از دو جنبه اساسی در وجود آدمی است: آگاهی و اختیار. واژه معنا در پرسش از معنای زندگی، سه معنا را افاده میکند: هدف زندگی، ارزش زندگی و فایده و کارکرد زندگی. مراد از واژه زندگی هم حیات ...
در فلسفه فارابی آنچه شایان ملاحظه جدی است، مبحث خیال و فلسفه نبوت اوست که به هیچ روی از مآخذ یونانی ماخوذ و مقتبس نیست. هرچند پاره یی مستشرقان تلاش میکنند ریشه یی یونانی برای اندیشه های فارابی درباره وحی و رابطه آن با متخیله ...